Uit de DS, auteur: SIMON GRYMONPREZ
Scholen die aan de slag gaan met de culturele diversiteit van hun leerlingen, verkleinen de kloof tussen allochtone en autochtone scholieren, op het vlak van zowel welzijn als prestaties. Door de aandacht voor multiculturaliteit gaan autochtone scholieren ook niet minder scoren of voelen ze zich niet minder thuis op school. Dat blijkt uit een grootschalige studie bij 66 Vlaamse scholen en 3.131 middelbare scholieren. Onderzoekers van het Centrum voor Sociale en Culturele Psychologie (KU Leuven) bestudeerden hoe het diversiteitsbeleid van een school leerprestaties en welbevinden beïnvloedt.
‘Een multicultureel beleid krijgt zowel de minderheid als de meerderheid mee’, concludeert onderzoeker Loes Meeussen. ‘Bovendien impliceert een multiculturele aanpak geen nivellering.’
De KU Leuven-onderzoekers typeerden aan de hand van het schoolreglement en de schoolmissie de filosofie en regels van de 66 scholen rond culturele diversiteit. De meeste kiezen voor een ‘kleurenblinde’ aanpak: culturele verschillen worden er genegeerd of irrelevant geacht. De scholen focussen op het individu.
‘Als je culturele verschillen irrelevant acht, doe je niets met de ongelijkheden die bestaan’LOES MEEUSSENOnderzoeker KU Leuven
Een andere groep kiest voor een assimilatiebeleid, dat vooral de ‘Vlaamse’ cultuur benadrukt. Een minderheid van de scholen kiest voor een multiculturele aanpak, die culturele diversiteit erkent en incorporeert in de pedagogische aanpak. Ook zijn er scholen die de verschillende manieren van aanpak combineren.
Nederlands en wiskunde
De 3.131 middelbare scholieren werden op verschillende momenten in 2013 en 2014 bevraagd. Onderzoekers wilden weten of scholieren zich op school thuisvoelden, maar peilden ook naar hun resultaten voor Nederlands en wiskunde.
Na correcties voor een aantal factoren (zoals de opleiding van de ouders en studierichting) scoorden leerlingen met allochtone roots (vooral tweedegeneratiemigranten) in het algemeen minder voor Nederlands en wiskunde en voelden ze zich minder thuis op school dan de autochtone scholieren. Maar op scholen die kiezen voor een multiculturele aanpak verkleint dat verschil én scoren de autochtone scholieren niet minder goed of voelen ze zich niet minder thuis.
Dat laatste is belangrijk, zegt Meeussen. ‘Sommige studies in bedrijfscontexten vonden dat door multicultureel beleid de meerderheid zich aan de kant geschoven voelt. Maar zolang je inclusief multicultureel bent, pikt iedereen een graantje mee.’
Onbedoelde effecten
Opmerkelijk genoeg doet een kleurenblinde aanpak de kloof tussen allochtone en autochtone leerlingen niet verkleinen. ‘De intentie van een kleurenblinde aanpak is goed’, legt Meeussen uit. ‘Maar er zijn onbedoelde effecten. Als je culturele verschillen irrelevant acht, doe je niets met de ongelijkheden die bestaan. Als je zegt dat iedereen gelijk is, geef je bovendien het signaal dat iedereen een beetje gelijk moet zijn. “Laat je culturele achtergrond maar thuis”, lijkt het dan.’
‘Scholen met een kleurenblind of een assimilatiebeleid hebben goede bedoelingen’, erkent Meeussen. ‘Ze willen conflicten en discriminatie op school vermijden. Maar door geen oog te hebben voor de culturele verschillen blijkt dat allochtone jongeren zich minder gewaardeerd voelen. Dat heeft een effect op hun prestaties.’
Drie manieren om ermee om te gaan
● ‘Kleurenblind’ beleid
De school heeft geen oog voor de culturele verschillen tussen de leerlingen of die worden niet relevant geacht. De focus ligt op het individu en er is een nultolerantie ten opzichte van discriminatie. Religieuze symbolen (zoals de hoofddoek) zijn verboden. Het uitgangspunt is: ‘Wij als school zien geen verschil.’
● Assimilisatiebeleid
De school ‘verwerpt’ volgens de onderzoekers culturele diversiteit en staat in het teken van de ‘Vlaamse’ cultuur. Zo geldt er een verbod op hoofddoeken en is het gebruik van een andere moedertaal op school niet toegestaan.
● Multicultureel beleid
De school benadert diversiteit op een positieve manier. Zo zijn er lessen en andere schoolactiviteiten om te leren uit culturele verschillen. Inclusiviteit en diversiteit komen aan bod in de lessen.
Luc tekent 