Als leraar heb ik half november op mijn school vernomen dat het vak PO, Plastische Opvoeding, in de eerste graad volgend schooljaar met de helft zal afgebouwd worden. Van 2 lesuren naar 1 u in de eerste jaars A- en B-stroom, vanaf volgend jaar blijft in het 2de jaar zelfs niets meer over, gaat van 1 lesuur naar 0.
Het is vreemd dat in tijden dat ‘out of the box’ denken juist dit vak afbouwt. Er wordt algemeen beweerd dat creatief zijn bij de belangrijkste vaardigheden naar de toekomst hoort. Ook in de eindtermen wordt het benoemd, maar in de praktijk wordt het enige vak dat dit vanuit zijn essentie al jaren aanbiedt, PO, wel ontmanteld tot 1 lesuurtje van 50min in het eerste middelbaar.
Ik weet ook wel dat het vak niet altijd zo succesvol gegeven werd, het hangt zoals altijd af van de leerkracht haar/zijn kwaliteiten. Maar zoals ik het altijd gaf/geef vertrok ik altijd vanuit een vraagstelling. Zoals we hebben hier ijzerdraad, karton en zilverpapier, hoe maken we hier robotten van? Ondertussen laten zien hoe Giacometti of Panamarenko het zouden aanpakken… En op zulke manieren leerlingen samen robots laten maken, laten plannen, overleggen… lijkt me toch zeer leerzaam. En ja, dit kon op twee lesuren achtereen, maar lukt niet meer op één lesuur. Daarmee bekomt men enkel wat men eigenlijk niet wil, wat kleine tekenopdrachten op papier die veel minder creatief uitdagend zullen zijn.
Ik vind dit echt triest voor de leerlingen. Dagelijks hoor ik van de leerlingen: PO is het tofste vak. Ik verdrijf niet, dit vak is zeer belangrijk binnen de 1e graad op school voor het welbevinden van de jonge leerlingen die van hun vertrouwde lagere school komen.
Ikzelf ben nogal breed gekwalificeerd dankzij mijn diploma aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, dus andere vakken binnen KSO kan ik ook geven. Maar niet iedereen kan dit, dus dit gaat gevolgen geven. Voor vele leraren wordt het een slagveld, omdat de helft van hun lesuren zullen wegvallen en ze nog meer worden verspreid over verschillende scholen. Plus wat er overblijft zal niet meer zo veel voorstellen. Nu hebben de scholen nog dikwijls goed uitgeruste lokalen voor dit vak, want er worden nog wekelijks vele lesuren in gegeven. Als het zo afgebouwd zal worden blijft er ook van die uitrusting, drukpersen, kleibanken, schilderhoeken… niet meer veel over.
Nu lees ik in de lessentabel en leerplannen dat ze de visie hebben om zelfs wat er overblijft nog meer theoretisch te maken. Ze gaan muzikale (MO) en plastische opvoeding (PO) samenvoegen tot één uurtje ‘artistieke vorming’. Dus eigenlijk dichter naar een esthetische of kunstgeschiedenis richting brengen door de opdrachten theoretischer in te vullen. Dat terwijl we eigenlijk in het secundair al jaren ‘creatieve vorming’ geven, met een vleugje kunst, waarbij het creatieve voorop staat om ieder talent aan bod te laten komen en niet enkel het schilder of tekentalent.
Ik heb al meer dan 23 jaar ervaring als leerkracht. Ik heb het vak altijd met mijn hart gegeven. Als leerlingen creatief bezig zijn wordt er wel dikwijls wat besproken, het welbevinden, oplossen van conflicten, problemen waarvoor ik tijd had kwamen aan bod. Het is een enkele uurtjes per week op een andere manier denken, actief doen, tussen alle theoretische leervakken, zeker goed in tijden van leerstress, en faalangst.
Ikzelf heb in mijn carrière ook verschillende kunstvakken gegeven in het kunstsecundair en deeltijds kunstonderwijs. Zo heb ik naast PO, waarnemingstekenen, beeldende vorming gegeven, waaronder tien jaar in het volwassenenonderwijs webdesign, Photoshop, Indesign en Illustrator. Maar PO is me altijd nauw aan het hart gebleven. Ik weet wel dat het concept misschien niet meer qua naam van deze tijd was, maar in tijden van ‘Creative thinking’ kan men toch zeker zo’n vak vanuit dit nieuwe perspectief invullen zonder af te schaffen.
Voor alle duidelijkheid, ik ben niet tegen nieuwe eindtermen, maar elke hervorming moet dit vak er al aan geloven. Ik herinner me nog tijden dat PO in de eerste drie jaren voorkwam. Van dit vak besluit men nogal snel dat het in het deeltijds kunstonderwijs aan bod kan komen. Maar dit is niet echt zo voor de brede diverse lagen van onze jongeren, zij krijgen die kansen niet. Waarom dit vak altijd afbouwen, bv. LO is nooit in vraag gesteld, want belangrijk voor de fysieke gezondheid, dan moet dit vak ook blijven en beter ingevuld worden over de graden heen, want creatief, oplossingsgericht denken, iets uitproberen, moet ook aangeleerd worden.
Luc tekent 